EKOLOJİ HABER- Hakkari’de 31 Aralık ve 1 Ocak’ta 4.4, 3.5 ve 4.5, 3 Şubat’ta 4.3 ve 11 Şubat’ta 4.4 büyüklüğünde depremler meydana geldi. Prof. Dr. Naci Görür, Prof. Dr. Okan Tüysüz, Prof. Dr. Ahmet Övgün Ercan ve Prof. Dr. Doğan Perinçek, Yüksekova-Şemdinli Fay Hattında bulunan kentte 7 büyüklüğünde deprem beklediklerini açıkladı ve sık sık önlem alınması çağrısı yaptı. Ancak Artı Gerçek’e konuşan İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Yüksekova Temsilcisi Serhat Kotluk, kentteki yapı stoğunun eski, tedbirlerin yetersiz olduğunu söyledi. İnsan Hakları Derneği (İHD) Hakkâri Şubesi Eşbaşkanı Sibel Çapraz ise yetkililere şeffaflık ve işbirliği çağrısı yaptı.
Kentin yapı stoğunun eski olmasının yanı sıra, tek karayolu bağlantısı olan Hakkâri-Van Karayolunda da sık sık çökme ve kaymalar yaşanıyor. Yüksekova ilçesindeki Selahattin Eyyubi Havalimanı’nın da bataklık bir zeminde olması tedirginliği artırıyor. Tedbirlerin yetersizliği ve işbirliğinin gelişmemesi eleştirilerin odağında.
Ardı ardına gelen depremler ve 7 büyüklüğünde deprem beklendiği uyarılarının ardından kamu kurumları çalışma başlatıldığını duyurdu. Hakkâri Valisi Ali Çelik, 9 Şubat’ta resmi kurumların temsilcileriyle toplantı yaptı. Toplantıda; deprem tedbirleri için toplam 125 milyon TL finansman sağlandığı, ilk etapta 500 konutun deprem risk performanslarının çıkarılacağı, belediye tarafından belirlenecek 10 noktaya deprem müdahale konteynerleri kurulacağı, Hakkâri Üniversitesi bünyesinde Deprem Araştırma Laboratuvarı oluşturulacağı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü ile belediyenin desteğiyle konutlara dayanıklılık testi yapılacağı, ayrıca jandarma, emniyet ve milli eğitim bünyesinde toplam 57 tim ve 870 personelden oluşacak arama kurtarma ekibi kurulacağı kaydedildi. Valilik, kent merkezinde başta kamuya ait binalar olmak üzere hasarlı ve eski binaların bir kısmının yıkıldığını da belirti.
Kentteki sivil toplum kuruluşları da deprem konusunda çalışma yürütüyor. 36 sivil toplum kuruluşu geçen yıl şubat ayında ‘Hakkâri Sivil Toplum Kurumları Platformu’nu oluşturdu. Düzenli toplantılar yapan platform, depreme karşı alınması gereken tedbirlerini tartışıyor, önerilerde bulunuyor ve kamuya işbirliği çağrısı yapıyor.
‘ÖNLEMLERDE CİDDİYET YOK, İŞBİRLİĞİ YOK’
İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Yüksekova Temsilcisi Serhat Kotluk, “Önlemlerde ciddiyet yok. Sadece halkla hareket ederek de büyük sonuçlar elde edemiyorsunuz. İşbirliğinin olması lazım ama herhangi bir iş birliği yok. İlgili kurumlara, mevcut yapı stoğunun tespiti noktasında gönüllü yer alabileceğimizi söyledik. Yapıların acilen güçlendirilmesi gerektiğini dile getirdik. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na yapıların numune karot testinin hızlandırılması için destek olabileceğimizi söyledik ancak buradan da ciddi bir yanıt alamadık. Açıkçası Hakkâri ve Yüksekova kendi kaderine terk edilmiş durumda” dedi.
Koltuk, kentin yapı stoğu ve coğrafi koşulları ile ilgili de şu bilgileri verdi:
“Hakkâri’nin genel zemin yapısı kayalık fakat yapı stoğunun kalitesizliği ve dağlık olması nedeniyle olası heyelanlar kenti büyük bir risk ile karşı karşıya bırakıyor. Yüksekova ilçesi de daha çok ovada ve su seviyesi daha sığ. Merkezde su ve elektrik aboneliğinden faydalanan 15 bin yapı var. Yüksekova’da bu rakam 10 bin 700 dolaylarında. Bunların çoğunun depreme uygun yapılar olmadığı biliniyor. Kentte yapı stoğunun genel olarak deprem yönetmeliğine uygun inşa edilmediğini söyleyebiliriz. İşçilik hataları, denetimsizlik ve malzemedeki sorun özellikle 2000 yılından önceki yapı stoğunun çok kalitesiz olmasına neden olmuş durumda”
‘ÇADIR VE KONTEYNERLER YETERSİZ’
Hakkâri Valisi Ali Çelik, geçtiğimiz günlerde Hakkâri ve Yüksekova’ya çadır ve konteyner sevkiyatının başladığını duyurmuştu. Çadır ve konteyner sayının yetersiz olduğunu söyleyen Kotluk, “Bir mahalleye bile yetmeyecek düzeyde. Mahallelerde yaşam malzemesi olarak konteyner, çadır veya teçhizatların bir stoğu yok. Çadır sevkiyatı yapıldı ama yeterli değil” dedi.
Deprem toplanma alanlarının durumuna da dikkat çeken Kotluk, şöyle devam etti:
“Toplanma alanları sadece adı olsun diye belirtilmiş. Yol üstünde, kaldırım üstünde kalan toplanma alanları var. Olası bir depremde buralarda gerekli yaşam malzemesi stoğu bulunmuyor. Bölgenin kaybedecek zamanı yok. Depreme direnç gösteren yönetim planlamasının yapılması gerekiyor. Konuyla ilgili görevi ve sorumluluğu gereği meslek odaları, kurumlar, yerel yöneticiler, fikir üretebilecek ve uygulanmasına katkı sağlayacak kişilerden oluşan işlevli ‘Yerelde Danışma Kurulu’ oluşturulmalı.”
Kenti dışarıya bağlayan tek karayolu olan Van-Hakkâri Karayolu’nun kayma ve heyelanlar sonucu sık sık kullanılamaz hale geldiğine dikkat çeken Kotluk şu uyarılarda bulundu:
“Normal şartlarda bile bölge halkının can ve mal güvenliğini riske eden bir durum. Bir heyelanda bu durum oluşuyorsa yer hareketlerinin olacağı, zeminin gevşeyeceği bir depremde, bu yolun kapanmasıyla deprem sonrası gerekli yaşamsal desteğin ulaşamayacağını göz önünde bulundurmamız lazım. Daha önce Berçelan üzerinden gidecek bir alternatif yol üzerinde konuşuluyordu ama yetkililerle konuştuğumuzda kar kütlelerinden dolayı bu yolun yapımına devam edemeyeceklerini ve mevcut yolu daha hazır getireceklerini söylediler. Bunun daha önce yapılması gerekiyordu”
‘İNSANLAR DIŞARI ÇIKTIĞINDA DONMA TEHLİKESİYLE YÜZ YÜZE KALACAK
Son dönemlerde sık sık meydana gelen depremlerin ardından halkın dağlık alanlara gitmeye çalıştığını belirten Kotluk, iklim koşullarına da dikkat çekti. Kotluk, “İklim koşulları çetin. Dışarı çıktığında donacak, içeri girdiğinde deprem tehlikesi ile yüz yüze kalacak. Yapabilecekleri net bir tedbir yok. Tek gündem deprem. Ne olacağını kimse bilmiyor” dedi.
Artı Gerçek’e konuşan İHD Hakkâri Şubesi Eşbaşkanı Sibel Çapraz da “Kış şartları mart ayının sonuna kadar sürüyor ve zaman zaman -25 dereceyi bulan soğuklar yaşıyoruz. İnsanlar, ‘Kışın deprem olmasın’ demeye başladı” dedi. Kentteki yapıların bir an evvel denetlenmesi gerektiğini ifade eden Çapraz, riskli yapıların boşaltılması ve halkın güvenli yerlere tahliye edilmesi gerektiğine dikkat çekti.
Halkın ve STK’ların depremle ilgili çalışmalara dahil edilmemesini de eleştiren Çapraz, “Kurduğumuz platform üzerinden zaman zaman açıklamalarda bulunduk. İşbirliği çağrısı yaptık. Bir çalışma, bir hareketlilik var ama halka veya STK’lara bilgilendirilme yapılmıyor. AFAD’ta kaç kişi var bunu bilmiyoruz mesela. Ortak edilmiyoruz ama İHD olarak, diğer STK’lar olarak ortak olmaya hazırız. Çalışmaların şeffaf yürütülmesi lazım. Eğitimler, halk dönük bilinçlendirme çalışması lazım. Kaosa ortam vermemek lazım. Hepimiz bu enkazın altında kalacağız. Yetkililere sesleniyorum: Şu an bizim bir mücadele planımızın olması lazım. Birlikte hareket edilmesi lazım” diye konuştu.
Olası depremde halkın sağlık hizmetleri açısından sorunlar yaşayacağını dile getiren Çapraz, “Sağlık hizmetlerinde halihazırda yetersizlik var. Teknik ve ekipman eksikliği var. Yatak sayısı da az. Bunların da giderilmesi lazım” dedi. Hakkari-Van karayolunda yaşanan sorunların, Hakkari- Yüksekova ve diğer ilçeleri bağlayan yolda da yaşandığını vurgulayan Çapraz, “Yaniköprü mevkiinde heyelanlar oluşmuştu, henüz bir müdahale yapılmadı. Olası bir depremde en büyük sorunumuz ulaşım olacak. İl ve ilçeleri birbirine bağlayan güzergahlarda önlemlerin alınması lazım” diye konuştu.
Çapraz’ın deprem bilimcilere de çağrı yaptı. 6 Şubat depremini hatırlatan Çapraz, bilim insanların kente gelmesi ve halkı bilgilendirmesi gerektiğini söyledi. Çapraz, “Jeofizikçileri, bilim insanlarını takip ediyoruz. Birileri, ‘oldu olacak’ diyor, diğeri ‘olmayacak’ diyor. Halk bu anlamda tedirgin oluyor. Kendileri gelip halka bilgilendirme yapabilirler. Buradaki STK ve kurumlarla beraber çalışabilirler. 6 Şubat’ta bu yapılmadı ama geç kalınmadan Hakkari’de yapılabilir” dedi.
Artı Gerçek
