EKOLOJİ HABER- Hakkari’ye bağlı Geçimli Köyü’ ndeki taş değirmenlerde köklü bir gelenek olan tahin yapımı bu yıl da yoğun bir ilgiyle başladı. Köy halkı, büyük emeklerle ve imece usulü çalışarak üretim yapıyor.
Özel Haber: Nimet ölmez
Köyde büyümüş biri olarak Tahin çocukluğumuzun en tanıdık tatlarından biri. Hemen yanı başımızda bulunan tarihi taş değirmende susamların ezilerek tahine dönüştürülmesi, soğuk havalarda pekmezle karıştırılarak önümüze konulması muazzam bir duyguydu. Bilenler bilir ama bilmeyenler için söyleyeyim; Tahin demir, bakır, çinko, potasyom ve magnezyum mineralleri açısından çok zengindir. İçerdiği mineraller ve vitaminler sayesinde vücut direncini güçlendirir. Çok önemli bir antioksidandır. Bizim oralarda özelikle kışın hastalanan her çocuğa kaşık kaşık bu tahinden yedirilir, kutsal olduğuna şifa kaynağı olduğuna inanılırdı.
Değirmen yüzyıldır ayakta
Hakkâri’ye bağlı Geçimli köyünde yüzyıldan uzun bir zamandır köyün karşısına yapılmış suyla çalışan Nasturi ustalığının önemli bir örneği olan un değirmeni bu vesileyle hala ayakta. İlkbaharda toprakla buluşan buğday ve susam, sonbaharda biçilir, teknolojiye meydan okuyan bu tarihi taş değirmende buğdaydan ve mısırdan un, susamdan ise tahin elde edilir. Susamlar ezilerek tahine dönüştürülür.
Tahinin ünü ülke sınırlarını aştı
Çevre köylerden başka illerden susamını alan gelir bu değirmende tahine dönüştürür. Hatta bölgenin üretilen tahinin ünü ülkeyi aşmış, Avrupa’dan, Irak’tan insanlar sipariş verir. Özellikle bu bölgede ramazan ayında insanlar orucu tahinsiz düşünemez. Susam; kurutma işlemlerinin ardından ayıklanıp kavrulma aşamasına kadar çeşitli aşamalardan geçiyor. Bu zorlu süreçte kadınlarda, susamların suda bekletilip ayıklanması yıkanması sürecini tamamlayarak büyük katkı sunuyor. Torbalara konulan susamlar, erkekler tarafından sopalarla dövülerek kabuklarından ayırılır, kadınlar da susamları soğuk suda saatlerce temizleyerek bir sonraki aşama için hazırlar. Yine köyün içinde bulunan ve köylülerin taş ve çamurdan yaptıkları Xemîre denilen toprak fırında susamlar kavrulur ve değirmen yolculuğu başlamış olur. Her köylü getirdiği susamı temizleme tandıra götürme sürecinde yer alsa bile çoğunlukla bu işlemler imece usulü yapılır. Susamların temizlenme aşamasında çalışan Nazime Ölmez, havaların da soğuk olmasından kaynaklı bu işin zor olduğunu vurgulayarak; “20 kilo susamı temizlemek neredeyse 3 günümü aldı. Susamın kapuğundan ayrılması çok uzun bir süreç içme suyu ile defalarca temizleyerek hazır hale getiriyoruz” şeklinde konuştu.
‘3 kuşaktır değirmenin başındayız’
Taş değirmeni işleten Mazlum Ölmez ve ailesi, 3 kuşaktır tahin üretiyor. Önce dedesi, sonra babası ve amcaları şimdide kendisinin değirmenin başına geçtiğini söyleyen Ölmez “Yılın 9 ayında buğday ve mısır, geriye kalan 3 ayında ise tahin üretiyoruz. Susamı, buğdayı getiren köylülerden 10 kilodan 1 kilo pay alıyoruz. Bizim kazancımızda bu şekilde oluyor.” dedi. Bu yılda tahine çok yoğun ilginin olduğunu belirten Ölmez; “Yaptığımız tahinde şeker, katkı maddesi içermiyor. Susam kavrulurken biraz tuz atarız buda tahin tat vermek içindir. İsteyen susamı daha fazla kavurur ve çifte kavrulmuş tahinde elde edebilir. Serin ve karanlık bir yerde saklandığı sürece 2 yıl bozulmadan kalabiliyor. Her yıl yaklaşık 5 ile 10 ton arası susam bizim değirmene getirilir. Bu işin gecesi gündüzü yok, sürekli çalışıyoruz” dedi.
