EKOLOJİ HABER- İnsan kaynaklı küresel ısınma, Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye‘de şiddetli yağış olasılığını 10 kata kadar, Libya‘da ise 50 kata kadar artırdı; sel ovalarındaki yapılaşma, barajların bakımsızlığı ve diğer yerel faktörler aşırı hava koşullarını insani bir felakete dönüştürdü.
World Weather Attribution grubundan iklim bilimcilerden oluşan uluslararası bir ekip tarafından yapılan hızlı analize göre, Eylül ayı başında Akdeniz‘in büyük bölümünde yıkıma neden olan şiddetli yağışların sera gazı emisyonlarından kaynaklanan iklim değişikliği nedeniyle gerçekleşme olasılığı daha yüksek.
Çalışmada ayrıca şiddetli yağmurun yol açtığı yıkımın, sele eğilimli bölgelerdeki yapılaşma, ormansızlaşma ve Libya’daki çatışmanın sonuçları gibi faktörler nedeniyle çok daha büyük olduğu tespit edildi.
Eylül ayı başlarında İspanya‘yı etkileyen bir alçak basınç sistemi ve Doğu Akdeniz‘de oluşan Daniel Fırtınası, 10 gün boyunca İspanya, Yunanistan, Bulgaristan, Türkiye ve Libya‘nın da aralarında bulunduğu birçok ülkeye büyük miktarda yağmur getirdi.
Şiddetli yağmur bölge genelinde büyük sellere yol açarak Bulgaristan‘da dört, İspanya‘da beş, Türkiye‘de yedi ve Yunanistan‘da 17 kişinin ölümüne neden oldu. En büyük felaket, sellerin iki barajın çökmesine neden olduğu Libya’da meydana geldi. Kayıpların kesin sayısı hala net olmamakla birlikte, şu anda sadece Derna‘da 3 bin 958, Libya’nın başka yerlerinde ise 170 kişinin öldüğü teyit edilmiş durumda ve 10 binden fazla kişi hala kayıp. BM’ye göre ülkede şu ana kadar ölü sayısı 11 bin 300 civarında.
İklim değişikliğinin bölgedeki şiddetli yağışlar üzerindeki etkisini ölçmek için bilim insanları, 1800’lerin sonlarından bu yana yaklaşık 1,2°C’lik küresel ısınmanın ardından bugünkü iklim ile geçmişteki iklimi karşılaştırmak üzere iklim verilerini ve bilgisayar modeli simülasyonlarını analiz etti.
Bilim insanları analizlerini üç bölgeye ayırdı: Analizin, yağışların çoğunun düştüğü ülkenin kuzeydoğu kısmına odaklandığı Libya; analizin art arda dört gün boyunca maksimum yağışa baktığı Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye; ve yağmurun çoğunun sadece birkaç saat içinde düştüğü İspanya.
Libya için bilim insanları, insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının bir sonucu olarak, insan kaynaklı iklim değişikliğinin olayın gerçekleşme olasılığını 50 kata kadar artırdığını ve dönem boyunca yüzde 50’ye kadar daha fazla yağmur yağdığını tespit etti. Bu olay hala son derece olağan dışı olarak kabul ediliyor ve mevcut iklimde sadece 300-600 yılda bir meydana gelmesinin beklenebileceği belirtiliyor.
Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye için yapılan analiz, iklim değişikliğinin, gezegeni ısıtan insan faaliyetlerinin bir sonucu olarak, şiddetli yağmurun gerçekleşme olasılığını 10 kata kadar arttırdığını ve yüzde 40’a kadar daha fazla yağmur yağdığını gösterdi. Üç ülkenin bir bölümünü kapsayan bu geniş bölge için bu olay artık oldukça yaygın ve yaklaşık her 10 yılda bir beklenebilir, yani her yıl gerçekleşme olasılığı yüzde 10. Etkilerin çoğunun gerçekleştiği orta Yunanistan’da ise bu olayın gerçekleşme olasılığı daha düşük ve 80-100 yılda bir gerçekleşmesi bekleniyor; bu da her yıl gerçekleşme olasılığının yüzde 1-1,25 olduğu anlamına geliyor.
Yağmurun çoğunun sadece birkaç saat içinde düştüğü İspanya’da, bilim insanları bu tür şiddetli yağışların 40 yılda bir beklendiğini tahmin ediyor, ancak mevcut iklim modelleri bir günden daha kısa zaman ölçeklerinde şiddetli yağışları zayıf bir şekilde temsil ettiği için tam bir ilişkilendirme analizi yapılamadığı aktarılıyor.
Olaylar nispeten küçük alanlarda meydana geldiğinden ve çoğu iklim modeli bu küçük ölçeklerdeki yağışları iyi temsil etmediğinden, bu bulgular büyük matematiksel belirsizliklere sahip.
Yazı ve Foto kaynak: Yeşil Gazete- BBC
